Son dönemlerde, Covid-19 pandemisi yanında ülkemizde grip vakalarında da artış görülmektedir. Grip, solunum yolu virüsü influenzanın neden olduğu bulaşıcı bir hastalıktır. Kişiler arasında hızlıca yayılıp toplumsal salgınlara neden olabilmektedir. Öksürmek veya hapşırmakla havaya virüslü partiküllerin yayılması ile kişiden kişiye bulaşmaktadır. Grip mevsimi genellikle sonbaharda başlayıp ilkbahara kadar devam eder. Her yıl ekim ayında özellikle risk grubundaki kişilerin mevsimsel grip aşısı olması önerilmektedir. Hastalık okullarda, kapalı ortamda çalışanlar arasında ve yaşlı bakım evlerinde hızla yayılabilmektedir.
Grip belirtileri nelerdir?
Ani, dirençli yüksek ateş (38°C'nin üzerinde)
Titreme
Baş ağrısı, vücut ağrıları ve normalden çok daha yorgun olmak
Boğaz ağrısı
Öksürük
Burun akıntısı
Kusma, ishal
Bu semptomların ardından boğaz ağrısı, burun tıkanıklığı ve öksürük daha belirgin hale gelebilir ve semptomlar 1 hafta veya daha uzun sürebilir. Griple sıkça karıştırılan soğuk algınlığında ise genellikle ateş olmazken, burun akıntısı ve az miktarda öksürük vardır.
Grip tanısı nasıl konulur?
Grip tanısı klinik muayene ve testlerle konulur. Tanıda hızlı sonuç veren ELIZA kitleri sıklıkla kullanılmaktadır. Hızlı tanı kitleri ile boğaz salgısında, geniz sürüntüsünde, burun salgılarında ve balgamda İnfluenza A ve B virüslerinin varlığı tetkik edilmektedir. Ayrıca influenzanın varlığını ve alt tiplerini belirlemek için PCR da yapılabilir.
Özellikle semptomlarının benzer olması nedeni ile yapılacak testler ile grip ve Covid-19 enfeksiyonlarının ayırımının yapılması, salgın kontrolü ve tedavideki farklılıklar açısından önemlidir. (Farkları daha önceki açıklamamızdan okuyabilirsiniz: https://www.kttb.org/covid-19-ile-influenza-arasindaki-fark-nedir-nasil-korunmaliyiz/)
Grip nasıl tedavi edilir?
Grip tedavisinin esası dinlenmek, sağlıklı beslenmek ve bol sıvı tüketmektir. Ateşi olan çocuk ve erişkinler parasetemol ve ibuprofen yaşa ve kiloya uygun kullanabilirler. 6 aydan küçük çocuklarda ibuprofen ve 12 yaş altı çocuklara aspirin verilmemelidir.
Grip hastalığının tedavisinde kullanılan antiviral ilaç oseltamavir mutlaka doktor kontrolünde başlanmalıdır. Plansız ve endikasyon dışı antiviral kullanımı ilaç direncine neden olarak ciddi ve hayati durumlarda ilacın etkinliğini ortadan kaldırmaktadır.
Antiviral ilaçlar, grip belirtilerinin başladığı ilk 1-2 gün içinde başlanırsa en iyi sonucu vermektedir. Grip hastalığında antiviral tedavi şiddetli, komplike veya ilerleyici bir hastalık varlığında ve influenza komplikasyonları açısından yüksek risk altındaki kişilere başlanmalıdır
Kimler Oseltamavir tedavisi almalıdır?
2 yaşından küçük çocuklar
65 yaş üstü yetişkinler
Kronik akciğer (astım dahil), kardiyovasküler (tek başına hipertansiyon hariç), böbrek, karciğer, kan hastalığı, diyabet gibi metabolik bozukluğu, nörolojik veya nörogelişimsel sorunu olan, beyin, omurilik, periferik sinir ve kas, örneğin serebral palsi, epilepsi (nöbet geçirme), inme (felç), zihinsel yetersizlik (zeka geriliği), orta ila şiddetli gelişimsel gerilik, kas distrofisi veya omurilik yaralanması olan kişiler
Kortizon gibi savunma sistemini baskılayan ilaç kullananlar
HIV enfeksiyonu olanlar
Hamile veya doğum sonrası ilk 2 haftasında olan kadınlar
Uzun süreli aspirin tedavisi gören 19 yaşından küçük kişiler
Vücut kitle indeksi 40 üstü olan morbid obezler
Yukarıda sayılan gruplarda grip tanısı konulduktan sonra antiviral tedavi, mümkün olan en kısa sürede, ideal olarak hastalık başlangıcından sonra ilk 48 saat içinde başlatılmalıdır. Şiddetli, komplike veya ilerleyici hastalığı olan hastalarda ve hastaneye yatması gereken hastalarda ilk 48 saat sonrasında da doktor kontrolünde başlanabilmektedir.
Grip nasıl iyileşir? Ne tür komplikasyonlar görülebilir?
Sağlıklı kişiler, özellikle çocuklar, herhangi bir kalıcı sorun yaşamadan yaklaşık 1-2 hafta içinde gripten kurtulurlar. Kulak ağrısı, yüzde ve başta basınç hissi, geçmeyen öksürük veya kontrol edilemeyen ateş durumunda komplikasyondan şüphelenilip ilgili doktorla iletişime geçilmelidir. Zatürre, bronşit, astım alevlenmesi, kalp sorunları, kulak enfeksiyonları, akut solunum sıkıntısı sendromu gelişebilecek muhtemel komplikasyonlardır.
Ne zaman komplikasyon düşünülüp mutlaka doktora başvurulmalıdır?
Dudaklarda morarma
Nefes almada zorlanma ve ileri derecede hızlı nefes alma
Sürekli olarak göğüs çekilir tarzda nefes alma
Göğüs ağrısı
Tahammül edilemeyecek kadar fazla kas ağrısı
Aşırı sıvı kaybı (Son 8 saatte idrara çıkmama, ağız kuruluğu ve bebeklerde göz yaşı yokluğu)
Bilinç bulanıklığı
Uyanamama, iletişim kuramama
Havale geçirme
Düşürülemeyen ateş
İyileşmişken ateş ve öksürük gibi semptomların geri gelmesi
Astım gibi kronik durumların kötüleşmesi
Gripten nasıl korunabiliriz?
Gripten korumanın en etkili yolu düzenli olarak her yıl aşı yaptırmak ve damlacık yolu ile bulaştığı için maske, mesafe ve hijyen kurallarına uymaktır.
Özellikle yukarıda sayılan risk grubundaki kişilerin her yıl grip mevsimi öncesi düzenli aşı olması önerilmektedir.
Herhangi bir grip semptomu olan kişi, doktora başvurup yapılan muayene ve tetkikler neticesinde grip tanısı almışsa, uygun kişilere uygun tedavi başlanmalıdır.
Doktor kontrolü dışında ve endikasyonsuz oseltamavir tedavisi ilaç direncini artıracağı için kesinlikle kullanılmamalıdır. Sağlık Bakanlığı bu konuda ciddi denetimler yapmalı ve reçetesiz oseltamavir satışı yapılmamalıdır.
