Güney Kıbrıs Veteriner Hizmetleri tarafından 26 Kasım 2022 tarihinde Mağusa Bölgesindeki (Güney Kıbrıs) iki adet su kuşu işletmesinde Kuş Gribi (Tavuk Vebası, Avian İnfluenza) vakası belirlendiği açıklandı. Yapılan açıklamada etkilenen işletmelerde ve çevredeki kanatlı işletmelerinde gerekli önlemlerin alındığı belirtilmiştir. Tavuk, hindi gibi evcil kanatlı hayvanlarda yüksek oranda ölüm meydana getiren ve insanlara da bulaşabilen hastalık son yıllarda hem evcil kanatlı hayvanlarda hem de yabanıl kuşlarda birçok ülkede görülmektedir. Özellikle hastalığın yayılmasında göçmen kuşlar önemli rol oynamaktadır. Ülkemizde önemli göçmen kuş göç rotası üzerinde bulunduğundan risk altındadır. Adamızda görülen hastalıktan kendimizi ve kümes hayvanlarımızı korumak için aşağıda belirtilen önemleri alınması gerekmektedir. Özellikle Gazimağusa bölgesindeki ve sulak alanlara yakın bölgedeki kanatlı hayvan yetiştiricilerinin tüm kümes hayvanlarını kapalı alanlarda tutması; Kanatlı kümes hayvanların, yabani kuşlar ile temasının engellenmesi için gereken önlemlerin alınması; Yemliklerin ve sulukların kapalı alanlarda bulunması ve diğer hayvanların ulaşmayacağı yerlerde olması; Kümeslerin gerekli temizliklerinin sürekli yapılması ve hijyen önlemlerinin alınması; Kümeslere girerken ve hayvanlar ile temas ederken koruma amaçlı maske, eldiven gibi bireysel önlemlerin alınması; Özellikle çocukların ve diğer insanların kümes hayvanları ile temasının engellenmesi; Yabani kuşlar ile teması olan avcıların ve kuş gözlemcilerin ölü bulunmuş yabani kuşlar ile temas etmemesi ve; Hem evcil hayvanlarda hem de yaban kuşlarında gözlenen yüksek miktarda ölümlerin vakit geçirmeden aşağıda belirtilen iletişim adreslerinde Veteriner Dairesine bildirilmesi hastalıktan korunmak ve bulaşın durdurulması için önemlidir. İletişim: Girne Veteriner Dairesi 8152110 Güzelyurt Veteriner Dairesi 7142925 Mağusa Veteriner Dairesi 3665335 Geçitkale Veteriner Dairesi 3733326 İskele Veteriner Dairesi 3712575 Vadili Veteriner Dairesi 3977551 Ziyamet Veteriner Dairesi 3812106 Lefkoşa Veteriner Dairesi 2253751 2 Kuş Gribi (Tavuk Vebası) Hastalığı ve Alınması Gereken Önlemler Tavuk Vebası olarak da bilinen Kuş Gribi kanatlı hayvanların çok bulaşıcı ve öldürücü viral bir hastalığıdır. Hastalık tüm kanatlı hayvanlarda görülmektedir. Özellikler yaban kazı, yaban ördeği, kuğu gibi yabani su kuşları ve tavuk, hindi, ördek, kaz gibi evcil kanatlı hayvanları etkilemektedir. Domuz, at, kaplan, balina, fok gibi memeli hayvanlar bulaştığı bildirilmiştir. Hastalığın Bulaşması Hastalığı taşıyan göçmen kuşlar hastalığa genellikle dayanıklıdır. Hastalığa yakalanan yabanördeği, yaban kazı ve diğer göçmen kuşlar dışkı, salya, burun ve göz akıntıları aracılığı ile kuş gribi virüslerini çevreye bulaştırır. Hasta hayvanlar ile temas eden veya onların bulaştırdığı yem, su ve diğer araç ve gereçler ile temas eden evcil kanatlı hayvanlar ve diğer duyarlı hayvanlar bu hastalığa yakalanır. Hastalık sindirim, solunum, deri veya göz yolu ile bulaşabilir. Kanatlı Hayvanlarda Klinik Belirtiler Belirtiler genellikle virüs vücuda girdikten 2-4 gün sonra ortaya çıkar ve sürü içinde hızla yayılır. Hayvanlarda aşağıda belirtilen klinik semptomların tümü veya bir kısmı görülebilir veya bir kısmı belirgin olmayabilir. *İştahsızlık ve şiddetli depresyon *Solunum güçlüğü *Yüz, ibik ve sakallarda şişkinlik ve morarma *İç organlarda, deride ve deri altında şiddetli kanamalar ve morarma *İshal *Yumurta veriminde ani düşme veya yumuşak kabuklu yumurta üretimi Ölümler genellikle 3 gün içinde oluşur. İki günden fazla yaşayan hayvanlarda sinirsel belirtiler, yürüyememe, felç ve daha sonra ölümler görülür. Hastalığı atlatan hayvanlar en az 10 gün süre ile virüs saçmaya devam eder. 3 Virüsün Dayanıklılığı Kuş gribi virüsü 22°C’de 4 gün, 0°C’de 1 ay, kanatlı dışkısında 3 ay kadar canlı kalabilmektedir. Ayrıca 56°C’de 3 saat, 60°C’de 30 dakika ve 80°C’de üzerinde 1 dakika ısıl işleme tabi olan virüs etkisiz hale (inaktive olur) gelir. Virüs formalin permanganat, sodyum hipoklorid (çamaşır suyu), amonyum quarter tuzları, kalsiyumhidrat, kresilik asit ve sentetik fenol içeren dezenfektanlara duyarlıdır. Bu dezenfektanların uygun konsantrasyonda uygulanması ile virüs etkisiz hale gelir. İnsanlara Bulaşma Kanatlı hayvanların bir hastalığı olan Kuş Gribi hasta hayvanlara temas eden hayvanlara bulaşabilir. İnsanlar hasta veya hastalıktan ölen hayvanlara direkt temas ederek veya hasta hayvanların dışkıları, salya, burun ve göz akıntıları ile bulaşmış araç ve gereçler ile temas ederek veya virüsün bulunduğu havayı soluyarak hastalığa yakalanabilir. Gerekli koruyucu tedbirleri almadan kanatlı kümes hayvanı yetiştirenler, kanatlı çiftliklerinde ve kesimhanelerinde çalışanlar ve kanatlı hayvanlar ile yakın teması olan diğer kişilerin hsrtalığa yakalanma riski bulunmaktadır. Kuş Gribinden Korunma Hastalıktan korunmada kişisel ve çiftlik biogüvenlik tedbirlerinin uygulanması çok önemlidir. Kanatlı kümes hayvanları ve bunların yem ve suları mutlaka kapalı kümeslerde tutulmalıdır. Kanatlı yetiştiren veya bu yerlerde çalışanlar, mutlaka çalışırken koruyucu elbise giymeli, maske, gözlük, eldiven gibi koruyucu araçlar kullanmalıdır. Farklı türden kanatlı hayvanlar ayrı ayrı barındırılmalıdır. Örneğin tavuk, hindi, kaz, ördek gibi hayvanlar farklı kümeslerde bulundurulmalıdır. Kümeslerin yapımında kullanılan teller, küçük yabani kuşların bile giremeyeceği kadar dar aralıklı olmalıdır. Fare gibi kemirgenlerin kümese girişi engellenmeli ve kemiriciler ile mücadele edilmelidir. Kümes içerisi ve çevresi temiz tutulmalı ve yem, su, gübre açıkta bulundurulmamalıdır. Kişisel temizlik kurallarına uyulmalı, eller sık sık sabunlu su ile yıkanmalıdır. Kanatlı hayvanlarda ölüm veya hastalık görülürse veya hastalıktan şüphe edilir ise bu hayvanlara temas edilmemeli ve en kısa sürede durum Veteriner Dairesi’ne bildirmelidir. Hastalığa yakalandıklarından şüphe eden kişiler en kısa sürede bir sağlık kuruluşuna başvurmalıdır.