Uykuda 10 saniyeden fazla Solunum durması olarak tarif edilen uyku apnesi, daha çok erkeklerde görülen bir sorun. Genellikle basit horlama ile karıştırılıp, önemsenmiyor. Ancak felç, kalp krizi, yüksek tansiyona yol açacak kadar tehlikelidir… Nöroloji Uzmanı Prof. Dr. Derya Uludüz, gündüzleri dikkat- hafıza problemlerine, iş- trafik kazalarına; uykuda ani ölüme neden olabilen uyku apnesinin önemli sinyallerini ve bu sorunla başa çıkma yollarını şöyle anlattı… HORLAMA NEDİR? Hepimiz horlayabiliriz. Bunun yorgunluk, soğuk algınlığı, alerji, geç saatte yenilen ve hazmedilemeyen yemek gibi çeşitli sebepleri vardır. Horlama, ağızdan ve burundan hava akışı engellendiğinde veya beyinden nefes alma sinyali sorun olduğunda meydana gelir. BELİRTİLERİ NELERDİR? Uyku apnesini genel olarak aşağıdaki belirtilerden tanıyabilirsiniz. ■ Yüksek sesle horlama ■ Uyku sırasında nefesin durması ■ Uyku sırasında nefes nefese ve boğularak uyanmak ■ Ağız kuruluğu veya boğaz ağrısı ile uyanmak ■ Sık sık uykuda tuvalet ihtiyacı hissetmek ■ Baş ağrısı ile uyanmak ■ Sabah yorgun uyanmak ■ Gündüz çalışırken, televizyon izlerken ve hatta araç kullanırken uykuya dalmanıza neden olabilecek aşırı uyku hali olması ■ Sinirlilik ve ruh hali değişimleri ■ Cinsel isteksizlik veya cinsel işlev bozukluğu ■ Uyanıkken dikkat, hafıza veya konsantrasyon problemleri yaşamak. NASIL ANLAŞILIR? ■ Basit horlamada uyku sırasında Solunum kesintisi olmaz fakat uyku apnesinde 10-30 saniye arasında nefesiniz kesilebilir. ■ Basit horlamada, horlamanız yanınızdaki insanı uyandırabilse de siz hiç uyanmadan uyuyabilirsiniz. Ancak uyku apneniz varsa bu sizin uyku kalitenizi etkiler ve nefes kesintileriniz yüzünden gece sık sık uyanabilirsiniz. Uyku kalitenizin etkilenmesi gün boyunca kendinizi yorgun ve bitkin hissetmenize sebep olur. Bu durum da gündüz uyku hali yaşamanıza, ruh hali değişimlerine ve hatta depresyona dahi yol açabilir. ■ Basit horlamada kendi horlama sesinize uyanmazsınız ama uyku apnesinde horlamanız daha sık ve gürültülü olacağı için genellikle nefes nefese uyanabilirsiniz. Horlama sesiniz, boğulma sesine benzer. NE ZAMAN TEHLİKELİDİR? Sabah boğaz ağrısı ya da boğaz kuruluğuyla uyanıyorsanız bu basit horlama olarak kabul edilir. Ancak horlamanın ciddi hastalık belirtisi olduğu durumlar da vardır. Basit horlamanın aksine Solunum yolu tamamen tıkanıyorsa ve gece nefesiniz belli aralıklarla kesiliyorsa burada basit horlamadan söz etmek pek mümkün değildir. Tablo artık bize tehlikeli olabilecek uyku apnesi sorununu gösterir. Bu sorun en basit tanımıyla uyku esnasında Solunumun durmasıdır. NELERE YOL AÇABİLİR? Uyku apnesi tedavi edilmediği takdirde ciddi sağlık sorunlarına yol açabilir. Şiddetli uyku apnesi, erken ölüm için önemli bir risk faktörüdür. KALP KRİZİ VE FELÇ Uyku apnesinde aralıklarla kesilen Solunum, kandaki oksijenlenmeyi azaltır, bu da beynin beslenememesine yol açar. Kandan yeterince temizlenemeyen yağ plakları, damar duvarlarında birikimlere neden olur. Bu yüzden uyku apnesi damar sertliği ve diğer pek çok kalp-damar rahatsızlığı için riski artırır. Ayrıca, yapılan araştırmalarda, uyku apnesi varlığında büyük yağ moleküllerinin oldukça yavaş parçalandığı görülmüştür. İri yağ plakları kalbi veya beyni besleyen bir damarı tıkayabilir, kalp krizi veya inmeye neden olabilir. ARİTMİ Uzun süreli horlama ve uyku apnesi olan kişilerde aritmi (kalp ritim bozukluğu) gelişme riski daha yüksektir. REFLÜ Uyku apnesi olan kişilerin uyku sırasında hava içeri ve dışarı hareket ederken boğazlarının kapanması, mide içeriğini yemek borusuna geri çekebilecek basınç değişikliklerine neden olan reflüye yol açabilir. Hem reflü hastalığı hem de uyku apnesi aşırı kilo ile ilişkilidir ve kişi normal kilosuna döndükçe hafifleyebilir. FAZLA KİLO Kilolu insanların birçoğunda uyku apnesi sorunu gözlenir. Bunun nedeni kısmen boyun çevresinde toplanan ve geceleri nefes almayı zorlaştıran ekstra ağırlıktır. Uyku apnesi olan kişilerde daha yüksek LDL ve trigliserit görülür. Bu da obeziteye, hipertansiyona, damar sağlığı bozulduğu için damar sertliğine, kontrol edilemeyen diyabete ve diğer bazı metabolik hastalıklara katkıda bulunur. NASIL TEŞHİS EDİLİR? Hastanın şikayetlerinin dinlenmesinin ardından yapılan uyku çalışması ve polisomnografi tetkiki ile uyku apnesi tanısı konulabilir. Polisomnografi işleminde hastanın bir gecelik uykusu izlenerek beyin dalgaları, kandaki oksijen oranı, göz hareketleri, kalp ritmi ve vücut kas hareketleri kaydedilir. Ayrıca horlama ve nefes nefese kalma sesleri ile uyku sırasında Solunum durması da ölçülür.