KTTB olarak, K.K.T.C Hükümeti ile T.C Hükümeti arasında sağlık ve tıp bilimleri alanlarında iş birliğine dair anlaşmanın 20 Aralık 2022’de imzalandığı haberini tüm toplum ile aynı anda gazetelerden okuma yoluyla öğrenmiş bulunuyoruz. Sağlık sistemini etkileyecek ve değişimlere yol açabilecek söz konusu anlaşmanın hazırlanması sürecine tüm hekim ve diş hekimlerini temsil eden meslek örgütü olan KTTB’nin dahil edilmediğini, ayrıca anlaşmanın gizlenmeye çalışıldığını tüm kamuoyuna duyururuz.
Söz konusu anlaşmanın imzalandığı haberi yayınlandıktan sonra, Sağlık Bakanlığından anlaşmanın bir kopyası resmi yazışma yolunu kullanarak KTTB adına bilgi edinme yasası tahtında talep edilmiştir. Sağlık Bakanlığı, KTTB’ye verdiği resmi cevabında, meslek örgütünü yok sayan, iş birliği ve bilgi aktarımı kültüründen uzak, buyurgan bir bakış açısıyla, resmî gazeteden sürecin takip edilmesi telkininde bulunmuştur. Bu tavır kabul edilemez ve sürdürülemezdir.
Temsil ettiği meslek ve toplumun menfaati adına çalışmalar yürüten meslek örgütlerinin, karar alma, yürütme ve politika oluşturma süreçlerinden uzaklaştırılmaya çalışılmasının en kötü örneklerini son zamanlarda fazlasıyla deneyimlemekteyiz. Bu dışlayıcı ve görmezden gelme tavrının toplum zararına olduğunu belirtiriz.
İmzalanan 5 yıllık anlaşmanın içeriğinde temel sağlık, yataklı tedavi kurumları, genel sağlık sistemi yönetimi, bilgi işletim sistemlerinde ortaklaşma vb. birçok konuda entegrasyon ve ilgili yasa ve mevzuatlarda düzenlemeler öngörülmektedir.
İlgili Anlaşma ile yapılması öngörülen iş birliğinin kapsamının bu kadar geniş tutulması ve sadece konu başlıkları yazılıp altının doldurulmaması ülkemizdeki sağlık sistemi yönetimi, hastaların hastalık bilgilerinin tüm ayrıntısının kayıtlı olduğu veri kayıt sisteminin güvenliği, sağlık mevzuatlarında oluşacak düzensizlik, hekimlerin çalışma koşulları ve şekilleri ile ilgili yaşanılacak sorunları öngörebilmek zor değildir.
İlgili anlaşmayla yurtdışından günübirlik veya kısa periyodlar halinde hekim getirilmesi ve KTTB yasası gözetilmeden çalıştırılması halinde, hasta, hekim ilişkisinin sağlanamayacağı ve sağlıklı ilişki sağlanamadığından hasta mağduriyeti oluşacağı kaçınılmaz bir gerçektir. Ayrıca hastalar Türkiye’deki hastanelere yönlendirilmek için ikna edilmeye çalışılma tehlikesi olacaktır. Bir örnek vermek gerekirse; T.C ve K.K.T.C Sağlık Bakanlıkları arasında imzalanan iş birliği anlaşmasından bağımsız olarak, Kasım 2022 tarihinde Sağlık Bakanlığı ile yurtdışında hastanesi olup ülkemizde temsilciliği bulunan özel bir merkez arasında anlaşma imzalanmıştır. İlgili anlaşmada ayda 5 gün çalışması öngörülen ve KTTB üyesi olmayan bir hekime fahiş ücretler ödeneceği taahhütü verilmiştir. KTTB tarafından yapılan girişimler sonucunda süreç olumsuz durumlar oluşmadan engellenebilmiştir. Bu örnek ve niyet ortada iken; K.K.T.C Sağlık Bakanlığı ile T.C Sağlık Bakanlığı arasında imzalanan iş birliği anlaşmasıyla, T.C Sağlık Bakanlığı’na bağlı USHAŞ adlı şirkete K.K.T.C sınırları içerisinde kapsamlı yetkiler verilebilecektir.
USHAŞ’ın, resmi internet sitesinde yayınlanan bilgilere göre; şirketin 2019’da KHK ile kurulduğu ve T.C Sağlık Bakanlığına bağlı bir kuruluş olduğu bilgisine ulaşılabilmektedir. Şirketin resmi internet sitesinden şirket hakkında bilgi edinildiğinde; kuruluş amacının Türkiye’yi dünyanın önde gelen katma değerli sağlık ihracatçılarından biri haline getirmek üzere faaliyetlerde bulunmak olarak açıklanmaktadır. Sağlık hizmetleri ihracatı yani, Türkiye’deki hem kamu hem özel hastanelere yurtdışından hasta bulup, hastaları Türkiye hastanelerine taşıyarak tedavisinin yapılmasını sağlamak temel hedefindedir. Bu hedefini yakalayabilmek için yoğunluklu olarak, toplumu kapsayıcı sağlık sistemi olmayan veya pahalı sağlık harcamalarına sahip Türkiye dışındaki ülkelerde temsilcilikler açılması öngörülmüştür. Bu temsilcilikler vasıtasıyla hastalar Türkiye’ye yönlendirilecek ve Türkiye hastanelerinin maddi kazanç elde etmesi sağlanacaktır. Bu sistem ile ülkemizde toplum sağlığı daha iyi bir yere gelmekten öte, kamu hastanelerinin gelişmesine engel teşkil ederek toplum sağlığını tehdit eder hale gelecektir.
Hatırlatmak isteriz ki insanlara potansiyel müşteri muamelesiyle yaklaşan bu şirket ile imzalanan anlaşma kamu sağlık sistemini yurtdışına bağımlı hale getirecektir.
İlgili anlaşmayla sağlık ve çevre alanında AB uyum yasalarıyla oluşturulmuş birçok mevzuatla ilgili iş birliği öngörülmektedir. Bu yönüyle ilgili sağlık ve çevre mevzuatlarının ne yönde değiştirileceği Sağlık Bakanlığı tarafından açıklanmamıştır. İlgili mevzuatların bir an önce en iyi şekilde uygulanması gerektiğini hatırlatır, mevzuat uygulanması için uluslararası anlaşmaya ihtiyaç duyulmadığını belirtiriz. Bunun yanında ilgili anlaşmada, modern tıp uygulamaları dışında “geleneksel ve tamamlayıcı tıp” ile ilgili mevzuat düzenlemesi öngörülmektedir. Sağlık bakanlığını 21. Yüzyıl tıp uygulamalarına davet ederken, modern tıbbın alternatifinin yine modern tıp yöntemleri ve bilimsel çalışmalar olduğunu hatırlatırız.
T.C ve K.K.T.C olarak çift uyruğa sahip pratisyen hekimlerin mecburi hizmet yükümlülüklerini K.K.T.C’de yapmalarına olanak sağlayacak madde ile ilgili olarak eksiklikler mevcuttur. İlgili madde sadece Yüksek Öğrenim Kurumlar Sınavına (YKS) girerek Tıp Fakültesinde öğrenim gören hekimleri kapsaması nedeniyle GCSE vb. sınavlarla Tıp Fakültesi öğrenimi gören hekimleri kapsam dışında bırakmaktadır. Bu maddede eksik bırakılmış sınavlar nedeniyle hak kayıplarının oluşabileceği öngörüsüyle ilgili maddenin revize edilerek tüm sınavları kapsayıcı hale getirilmesi gerektiğini hatırlatırız.
Anlaşmanın Madde 12 ‘si “uygulayıcı kurumlar, denetim ve takibi” tanımlamaktadır. Buna göre; “İşbu Anlaşma’nın hükümlerinin uygulanmasını Türkiye Cumhuriyeti Sağlık Bakanlığı ile K.K.T.C Sağlık Bakanlığı sağlayacaktır. Türk Tarafı işbu Anlaşma kapsamında yer alan bazı yükümlülüklerini Uluslararası Sağlık Hizmetleri A.Ş.’ye (USHAŞ) delege edebilir.”
Bu maddede delege edilecek yükümlülüklerin belirtilmemesi ve “bazı” olarak tanımlanması sonucunda belirsizlik oluşmaktadır. USHAŞ yukarıda da ayrıntılı olarak belirtildiği gibi Türkiye’ye hasta sağlamak hedefiyle sağlık turizmini geliştirme mantığıyla kurulmuş bir anonim şirkettir. Bu bilgilerle bu anlaşmanın hangi maddelerinin, ne şekilde yürütüleceği belirsizliğini korumaktadır.
Bütün bu bilgiler ışığında K.K.T.C Meclisinden talebimiz; Sağlıkta İş birliği Anlaşmasının uygulanabilir, akılcı, ülkemiz ihtiyaçlarına cevap verecek şekilde kurgulanmasının sağlanmasıdır. Bunu sağlamak için ciddi revizyonlar gereklidir. Anlaşma bu haliyle ülkemiz ihtiyaçlarına cevap verir özelliğe sahip değildir. Bu nedenle ilgili Meslek Örgütleri, STÖ’lerle Sağlık Bakanlığımızın ortak çalışması ve bu Anlaşma uygulamaya konmadan, yeni bir Anlaşmanın şekillendirilmesine fırsat tanınması gerekmektedir.
